NTvL - jaargang 3, nummer 2, april 2025
C. Van Der Stukken , prof. dr. T.S. Nawrot , dr. D.S. Martens
Telomeren zijn de beschermende uiteinden van chromosomen en nemen in lengte af naarmate we verouderen. Telomeren zijn een indicator voor de gevoeligheid om ouderdomsgerelateerde ziekten te ontwikkelen. Verschillen in telomeerlengtes worden voornamelijk verklaard door een complex samenspel van genetische, leefstijl- en omgevingsfactoren. Eerdere studies toonden aan dat een gezonde leefstijl belangrijk is in termen van ziektepreventie. Recent onderzoek toont aan dat leefstijl ook in verband wordt gebracht met essentiële biologische processen die betrokken zijn bij veroudering, zoals telomeerverkorting. Dit kan gedeeltelijk verklaren waarom er een verband is tussen leefstijl en ontwikkeling van ziekten. Dit benadrukt dat een gezonde leefstijl niet alleen direct bijdraagt aan het voorkomen van ziekten, maar ook indirect via biologische processen die de veroudering reguleren en daarbij de gevoeligheid voor het ontstaan van ziekte verminderen. Deze omgevings- en leefstijlfactoren kunnen al voor de geboorte aanzienlijk invloed uitoefenen op de variatie in telomeerlengte bij pasgeborenen. Hoewel bij de geboorte ieder kind even oud is, is dat niet zo als we kijken naar de biologische leeftijd op basis van de lengte van de telomeren. Met andere woorden, de lengte van de telomeren bij de geboorte vormt één van de mechanismen die verschillen in veroudering en ziektegevoeligheid gedurende het leven mee bepalen. Dit benadrukt het belang van een gezonde leefstijl en omgeving voor het bevorderen van een lang en gezond leven vanaf de preconceptie, niet alleen voor onszelf, maar ook voor toekomstige generaties.
(NED TIJDSCHR LEEFSTIJLGENEESKD 2025;3(2):69–75)
Lees verderNTvL - jaargang 3, nummer 2, april 2025
prof. dr. J.J.S. Kooij
ADHD gaat in de meerderheid van de gevallen gepaard met slaapstoornissen, waarvan de verlate slaapwaakfasestoornis de meest voorkomende is. Maar ook insomnie, slaapapneu en rusteloze-benensyndroom komen vaak voor, en niet zelden lijden patiënten aan meerdere slaapstoornissen. Wat dit zegt over de etiologie van ADHD is nog een vraag, maar het belang van behandeling van de slaapklachten mag niet worden onderschat. Slaaptekort verergert namelijk de ernst van de ADHD-symptomen zoals concentratie-en geheugenproblemen en stemmingswisselingen. Ook eetbuien, overgewicht en (winter) depressie kunnen daardoor optreden. Dit artikel richt zich met name op behandeling van de meest voorkomende slaapstoornis, de verlate slaapfase. Deze bestaat uit voorlichting over het belang van de licht-en-donkercyclus voor de slaap, slaaphygiëne, melatonine ’s avonds en licht ’s morgens, ofwel chronotherapie. Deze benadering blijkt uit onderzoek effectief te zijn en is goed toepasbaar in de praktijk.
(NED TIJDSCHR LEEFSTIJLGENEESKD 2025;3(2):61–8)
Lees verderNTvL - jaargang 3, nummer 1, maart 2025
prof. dr. R.F. Witkamp
Onderzoek toont aan dat 55% van de Nederlandse bevolking voedingssupplementen gebruikt, variërend van vitamines en mineralen tot kruiden en visolie. Mensen geven aan dit te doen ‘voor de zekerheid’, ter ondersteuning van hun gezondheid of ter voorkoming van ziekten. Zowel bij patiënten als zorgverleners bestaat veel onduidelijkheid over wat voedingssupplementen precies zijn en hoe veilig en effectief ze zijn. Hoewel ‘nutritionele’ supplementen, zoals vitamines en mineralen, nuttig of zelfs noodzakelijk kunnen zijn, is er weinig wetenschappelijk bewijs voor de effectiviteit van producten die een ‘fysiologisch’ effect beloven, zoals groene-thee-extract of spirulina. Voedingssupplementen kunnen bovendien interacties veroorzaken met medicijnen of ongewenste stoffen bevatten. Wettelijk vallen supplementen onder voeding, waardoor er veel minder strenge eisen aan worden gesteld dan aan geneesmiddelen. Vanuit het oogpunt van kwaliteitsborging en veiligheid zou daarom ten minste een basis-notificatiesysteem wenselijk zijn. Hoewel leefstijlinterventies doorgaans geen suppletie vereisen, is het belangrijk om mogelijke nutriëntentekorten te voorkomen en deze, indien nodig, ‘evidence-based’ aan te pakken. Supplementgebruik is een realiteit, zeker bij de doelgroepen voor leefstijlinterventies. Om met de patiënt in gesprek te blijven is kennisverwerving over dit onderwerp belangrijk.
(NED TIJDSCHR LEEFSTIJLGENEESKD 2025;3(1):7–14)
Lees verderNTvL - 2024, nummer 6, december 2024
dr. B.A. de Jong
Omgevings- en leefstijlfactoren beïnvloeden de kans op het krijgen van multipele sclerose (MS). Een lage spiegel van vitamine D, verminderde blootstelling aan zonlicht, roken en obesitas op jongere leeftijd zijn duidelijk geassocieerd met een verhoogd risico op het krijgen van MS. Roken en comorbiditeit, zoals hart- en vaataandoeningen, zijn geassocieerd met meer uitgesproken ziekteprogressie. Beïnvloedbare factoren, zoals dieet, fysieke activiteit en het behandelen van comorbiditeit, kunnen bijdragen aan afname van MS-gerelateerde klachten en betere kwaliteit van leven. Hogere kwaliteit van dieet en meer bewegen hebben een relatie met een gunstiger MS-ziektebeloop. Of leefstijlaanpassingen, zoals dieet en fysieke activiteit, het pathofysiologische proces van MS na diagnose kunnen moduleren is een nog onbeantwoorde onderzoeksvraag.
(NED TIJDSCHR LEEFSTIJLGENEESKD 2024;2(6):254–9)
Lees verderNTvL - 2024, nummer 6, december 2024
dr. T.M. van Elten , P.C. Stijger MSc
De eetgewoonten en tradities van Nederlanders zijn divers, mede door de multiculturele samenleving. Het is belangrijk hiermee rekening te houden als je patiënten voedingsadviezen geeft. Dit artikel geeft meer inzicht in het voedingspatroon van Nederlanders met een migratieachtergrond. Je krijgt handvatten voor hoe je als zorgprofessional rekening kunt houden met de diverse eetgewoonten en tradities van patiënten. Ook leer je meer over de Schijf van Vijf voor verschillende eetculturen en de specifieke aandachtspunten daarbij voor patiënten met een migratieachtergrond.
(NED TIJDSCHR LEEFSTIJLGENEESKD 2024;2(6):248–53)
Lees verderNTvL - 2024, nummer 5, oktober 2024
J.V. Wijbers BSW, E. Huijs BSc, prof. dr. A. Nap , prof. dr. V. Mijatovic
Dieetinterventies bij de behandeling van endometriose-gerelateerde klachten tonen veelbelovende resultaten. Naast het verlichten van klachten en verbeteren van de kwaliteit van leven, fungeren deze dieetinterventies ook als een empowermenttool voor mensen met endometriose. Het huidige bewijs is echter nog onvoldoende om officiële dieetbehandelingsrichtlijnen voor endometriose vast te stellen. Dit overzichtsartikel beschrijft de belangrijkste wetenschappelijke bevindingen over dieetfactoren en dieetinterventies, evenals de huidige ontwikkelingen op dit gebied in Nederland.
(NED TIJDSCHR LEEFSTIJLGENEESKD 2024;2(5):196–201)
Lees verderNTvL - jaargang 2, nummer 3, juni 2024
dr. N.J. de Bles , dr. E.J. Giltay
De darm-hersen-as, wat de bidirectionele communicatie tussen beide componenten beschrijft, lijkt een belangrijke rol te spelen in de mentale gezondheid en het ontstaan van psychiatrische aandoeningen. In de afgelopen decennia zijn steeds meer aanwijzingen gevonden voor de cruciale rol van darmmicrobiota in het functioneren van de darm-hersen-as. Door de darmbacteriën worden verschillende mediatoren zoals korte-ketenvetzuren, vitamines en neurotransmitters geproduceerd. Dit kan zowel direct als indirect hersenfuncties beïnvloeden. In-vitro- en in-vivo-onderzoek toont aan dat disregulatie van de darmmicrobiota (dysbiosis) geassocieerd is met verschillende psychiatrische aandoeningen, waaronder depressie, angst en psychose, maar ook met mentaal welzijn in het algemeen. Tegelijkertijd is er nog veel aan te merken op deze studies. In dit artikel geven we een overzicht van de rol van het darmmicrobioom op de mentale gezondheid. Een beter begrip hiervan kan leiden tot nieuwe behandelingen, waaronder het gebruik van probiotica, prebiotica en fecale microbiotatransplantatie.
(NED TIJDSCHR LEEFSTIJLGENEESKD 2024;2(3):106–13)
Lees verder
Naar boven
