NTvL - jaargang 3, nummer 5, oktober 2025
prof. dr. A. Dijkstra
Overtuigende boodschappen communiceren informatie over (mogelijke) nadelen van iemands huidige gedrag of (mogelijke) voordelen van het veranderen van dat gedrag. Alleen als de boodschap bijdraagt aan langdurige gedragsverandering kan die bijdragen aan gezondheid en voorkomen van ziekte. Maar vaak werken ze niet. Hoe kan dat? Om dat te snappen is het goed om te kijken naar hoe gedrag wel succesvol verandert, zodat we zien waar die boodschappen precies falen. Gedrag in het algemeen, dus ook gezondheidsgedrag, wordt gestuurd door de subjectief ingeschatte balans tussen voor- en nadelen van specifiek gedrag. Als die verwachtingen veranderen, dan verandert gedrag. Gezondheidsboodschappen proberen dat met hun informatie, maar om gezondheidsgedrag langdurig te veranderen is meer nodig: herhaalde positieve ervaring met de uitvoering van het gedrag. Dit hele proces kan worden weergegeven in een model van zelfregulatie. Tegen deze achtergrond worden in dit artikel 10 belangrijke oorzaken geïdentificeerd waardoor gezondheidsboodschappen vaak niet werken.
(NED TIJDSCHR LEEFSTIJLGENEESKD 2025;3(5):230–6)
Lees verderNTvL - jaargang 3, nummer 5, oktober 2025
em. prof. dr. B. Verplanken
Gewoonten spelen een centrale rol in ons dagelijks functioneren: ze maken gedrag efficiënt en besparen mentale energie. Deze automatismen ontstaan wanneer specifieke cues herhaaldelijk worden gekoppeld aan een gedragsrespons met een positief gevolg. Hoewel we gewoonten vaak als ‘goed’ of ‘slecht’ bestempelen, volgen ze dezelfde onderliggende mechanismen. Sterke gewoonten treden automatisch op, waardoor motivatie, attitudes en intenties minder invloed hebben. Hierdoor schieten interventies die enkel zijn gericht op kennisoverdracht vaak te kort. Succesvolle gedragsverandering vereist aandacht voor gewoontecomponenten, context en timing. Transitiefases – zoals een verhuizing of levensgebeurtenis – kunnen hierbij als kansrijke momenten fungeren. Het duurzaam verankeren van gezond gedrag vraagt om een integrale aanpak waarin interventies gericht zijn op het doorbreken van bestaande gewoonten én het opbouwen van nieuwe, gewenste gewoonten, ondersteund door haalbare acties, passende context en concrete implementatie-intenties.
(NED TIJDSCHR LEEFSTIJLGENEESKD 2025;3(5):224–9)
Lees verderNTvL - jaargang 3, nummer 5, oktober 2025
M.A. van den Eijnden
Dit artikel belicht vier belangrijke veranderingen in de vierde editie van ‘Motiverende Gespreksvoering’ van Miller & Rollnick. Aan de hand van een concreet voorbeeldgesprek wordt duidelijk hoe deze aanpassingen in de praktijk werken. De nadruk ligt op het vervangen van ‘evocatie’ door ‘empowerment’ in de grondhouding, het subtiel ‘planten van zaadjes’ om motivatie te stimuleren, het vergroten van culturele competenties van de hulpverlener en het onderscheiden van eenvoudige en complexe bevestigingen. Deze vernieuwingen versterken het gesprek en helpen professionals beter aan te sluiten bij de cliënt. Zo wordt motiverende gespreksvoering niet alleen een gespreksvaardigheid, maar een empathische, flexibele en contextbewuste benadering die recht doet aan de mens achter de gedragsvraag.
(NED TIJDSCHR LEEFSTIJLGENEESKD 2025;3(5):217–23)
Lees verderNTvL - jaargang 3, nummer 4, september 2025
dr. ir. M.H. Verwijs , dr. ir. E.J. Brink
De Schijf van Vijf van het Voedingscentrum is onder andere gebaseerd op de Richtlijnen goede voeding en de voedingsnormen van de Gezondheidsraad. Daarmee is de Schijf van Vijf een goed onderbouwde basis voor een gezond en gevarieerd voedingspatroon voor de algemene populatie in Nederland. In dit artikel wordt beschreven dat de Schijf van Vijf één van de voedingspatronen is die wordt aangeraden voor patiënten met hart- en vaatziekten door atherosclerose en/of diabetes mellitus type 2. Voor deze patiënten geldt daarnaast een aantal specifieke voedingsadviezen. Zo krijgen patiënten met hart- en vaatziekten specifieke voedingsadviezen over de hoeveelheid vis, het gebruik van producten verrijkt met plantensterolen en het slikken van supplementen met visvetzuren en rodegistrijst. Bij diabetes mellitus type 2 zijn koolhydraatbronnen een extra aandachtspunt en zijn er adviezen over het volgen van een koolhydraatbeperkt dieet. Daarnaast kan een diëtist aanvullende individuele voedingsadviezen geven. Het is als leefstijlprofessional belangrijk om deze adviezen te ondersteunen.
(NED TIJDSCHR LEEFSTIJLGENEESKD 2025;3(4):169–74)
Lees verderNTvL - jaargang 3, nummer 4, september 2025
dr. R.E. Wiegel , dr. Y.V. Louwers , dr. G. Jiskoot
Polycysteus ovariumsyndroom (PCOS) is een veelvoorkomende hormonale aandoening die wereldwijd 8–13% van de vrouwen in de vruchtbare leeftijd treft. De aandoening kent reproductieve, metabole en psychologische gevolgen, waaronder menstruatiestoornissen, hyperandrogenisme en insulineresistentie. De diagnose wordt gesteld aan de hand van internationale criteria, waaronder onregelmatige of uitblijvende menstruaties, verhoogde androgenen en echografisch zichtbare polycysteuze eierstokken. Overgewicht en obesitas komen vaak voor bij PCOS en verergeren de symptomen, maar ook vrouwen met een gezond gewicht lopen risico op metabole problemen. De pathofysiologie is complex en omvat genetische, hormonale en omgevingsfactoren zoals voeding en obesitas. Een gezonde leefstijl is de eerste lijn van behandeling en richt zich op het behouden of bereiken van een stabiel gewicht, zonder focus op restrictieve diëten. Psychologische klachten zoals depressie, angst en eetstoornissen komen frequent voor en verdienen structurele aandacht. De behandeling vereist een multidisciplinaire aanpak met oog voor leefstijl, psychisch welzijn en langdurige begeleiding.
(NED TIJDSCHR LEEFSTIJLGENEESKD 2025;3(4):161–8)
Lees verderNTvL - jaargang 3, nummer 3, juni 2025
dr. D.L. Smit , drs. P. Bond , drs. T. Verdegaal , dr. W. de Ronde
Supplementen zijn populair onder sporters. Sporters beschouwen ze als natuurlijke aanvullingen op hun voeding om hun gezondheid en sportprestaties te verbeteren, hoewel wetenschappelijk bewijs voor hun effectiviteit vaak ontbreekt. Dit artikel geeft een overzicht van supplementen die sporters gebruiken, hun beoogde effecten en de mate van wetenschappelijke onderbouwing. Het bespreekt onder andere supplementen voor micronutriënten, snelle energievoorziening, prestatiebevordering en indirecte voordelen zoals herstel en blessurepreventie. Hoewel sommige supplementen een prestatievoordeel kunnen bieden, is hun effect vaak beperkt. Een klein aantal supplementen kan een marginaal prestatievoordeel opleveren, maar sporters dienen hierbij een zorgvuldige afweging te maken tussen de mogelijke winst en de risico’s, zoals kosten, bijwerkingen en de kans op vervuiling.
(NED TIJDSCHR LEEFSTIJLGENEESKD 2025;3(3):108–15)
Lees verderNTvL - jaargang 3, nummer 2, april 2025
C. Van Der Stukken , prof. dr. T.S. Nawrot , dr. D.S. Martens
Telomeren zijn de beschermende uiteinden van chromosomen en nemen in lengte af naarmate we verouderen. Telomeren zijn een indicator voor de gevoeligheid om ouderdomsgerelateerde ziekten te ontwikkelen. Verschillen in telomeerlengtes worden voornamelijk verklaard door een complex samenspel van genetische, leefstijl- en omgevingsfactoren. Eerdere studies toonden aan dat een gezonde leefstijl belangrijk is in termen van ziektepreventie. Recent onderzoek toont aan dat leefstijl ook in verband wordt gebracht met essentiële biologische processen die betrokken zijn bij veroudering, zoals telomeerverkorting. Dit kan gedeeltelijk verklaren waarom er een verband is tussen leefstijl en ontwikkeling van ziekten. Dit benadrukt dat een gezonde leefstijl niet alleen direct bijdraagt aan het voorkomen van ziekten, maar ook indirect via biologische processen die de veroudering reguleren en daarbij de gevoeligheid voor het ontstaan van ziekte verminderen. Deze omgevings- en leefstijlfactoren kunnen al voor de geboorte aanzienlijk invloed uitoefenen op de variatie in telomeerlengte bij pasgeborenen. Hoewel bij de geboorte ieder kind even oud is, is dat niet zo als we kijken naar de biologische leeftijd op basis van de lengte van de telomeren. Met andere woorden, de lengte van de telomeren bij de geboorte vormt één van de mechanismen die verschillen in veroudering en ziektegevoeligheid gedurende het leven mee bepalen. Dit benadrukt het belang van een gezonde leefstijl en omgeving voor het bevorderen van een lang en gezond leven vanaf de preconceptie, niet alleen voor onszelf, maar ook voor toekomstige generaties.
(NED TIJDSCHR LEEFSTIJLGENEESKD 2025;3(2):69–75)
Lees verder
Naar boven
