Leefstijl in de praktijk

KUNNEN WE HET ZELF? KANSEN EN BEPERKINGEN VAN ZELFGESTUURDE GEDRAGSVERANDERING

SAMENVATTING

Het overgrote deel van degenen die proberen door gedragsverandering een gezondere leefstijl na te streven maakt daarbij geen gebruik van professioneel advies of begeleiding, maar initieert de gedragsverandering zelf. Hierbij is de kans van slagen helaas gering. Om deze te vergroten kan men een keur aan ondersteunende interventies inzetten. De minst arbeidsintensieve en goedkoopste variant daarvan zijn zelf-nudges: kleine aanpassingen aan de eigen omgeving die het gewenste gedrag gemakkelijker of aantrekkelijker maken. Deze hebben echter alleen effect wanneer mensen beschikken over sterke zelfregulatievaardigheden en alle randvoorwaarden, zoals afdoende motivatie en goede omstandigheden, voorhanden zijn. Uitgebreidere ondersteuning is ook beschikbaar, veelal in de vorm van apps of online platformen. Ook hier is het zo dat hoe beter de interventie inspeelt op de behoeften en zwakke plekken in zelfregulatie en helpt in de omgang met ontbrekende randvoorwaarden als psychosociale hulpbronnen, tijdgebrek, stress en geldgebrek, hoe groter de kans op effect.

(NED TIJDSCHR LEEFSTIJLGENEESKD 2025;3(5):246–51)

TERUGVAL BIJ EET- EN BEWEEGGEDRAG: OORZAKEN EN INTERVENTIES

SAMENVATTING

Terugval in leefstijlgedrag, zoals voeding en bewegen, komt vaak voor en is een normaal onderdeel van gedragsverandering. Terugval betekent niet altijd dat iemand volledig terugvalt in resultaat of in oude gewoonten. Het gaat ook over uitglijders waarbij iemand afwijkt van een gemaakt plan, vaak met een gevoel van controleverlies. Uitglijders worden veroorzaakt door verscheidene factoren, zoals verminderde eigen effectiviteit, stress, disbalans en sociale druk. Uitglijders zijn waardevol om van te leren en helpen bij het ontwikkelen van effectieve copingplannen. Door uitglijders te normaliseren en oorzaken ervan te analyseren kunnen zorgprofessionals mensen beter ondersteunen bij blijvende leefstijlverandering.

(NED TIJDSCHR LEEFSTIJLGENEESKD 2025;3(5):242–5)

HOE KOMT IEDEREEN IN BEWEGING?

SAMENVATTING

Dit artikel beschrijft de herimplementatie van de beweegmeter op één verpleegafdeling in Ziekenhuis Gelderse Vallei (ZGV). In 2015 is de beweegmeter geïntroduceerd door fysiotherapeuten om fysieke activiteit van de patiënt te bevorderen en te monitoren tijdens een ziekenhuisverblijf. Na initiële implementatie is inzet van de beweegmeter sterk gedaald. Omdat bewegen als medicijn centraal staat in de behandeling binnen ZGV is een verbeterproject uitgevoerd. Geduld en aandacht voor gedragsverandering, rolbewustzijn en interprofessioneel samenwerken en leren is nodig gebleken voor een succesvolle herimplementatie. Tijdens de herimplementatie is belangrijke vooruitgang geboekt in het realiseren van de verbeterdoelstellingen. In deze publicatie delen wij onze opgedane inzichten.

(NED TIJDSCHR LEEFSTIJLGENEESKD 2025;3(5):237–41)

Het LichtCafé: een innovatieve licht- en leefstijlinterventie binnen de ggz

SAMENVATTING

In Nederland kampen jaarlijks ongeveer 800.000 mensen met depressieve klachten. De oorzaken zijn vaak een combinatie van biologische, sociale en psychologische factoren. Er zijn behandelingen beschikbaar, waaronder medicatie en psychotherapie, echter blijft de effectiviteit wisselend en de wachttijden in de ggz lang. Er is toenemende interesse in non-farmacologische interventies, zoals leefstijlinterventies en lichttherapie. Het LichtCafé, onderdeel van GGz Eindhoven en de Kempen (GGzE), biedt sinds 2020 een innovatieve behandeling aan cliënten met een depressieve stoornis waarbij leefstijlinterventies worden gecombineerd met lichttherapie. Uniek aan het LichtCafé is de laagdrempelige toegang (verwijzing via huisarts of ggz), korte behandelduur en wachttijdvrije aanpak. De therapie vindt plaats in een gastvrije omgeving waar sociale interactie en praktische leefstijladviezen centraal staan. Gebruikers krijgen ondersteuning bij thema’s als slaap, beweging, sociale contacten en voeding, met begeleiding door verpleegkundigen, gz-agogen, een diëtist en een beweegagoog. Sinds de oprichting hebben ruim 2.171 cliënten gebruikgemaakt van het LichtCafé. De therapie wordt als positief ervaren, mede door snelle resultaten en een prettige sfeer. Hoewel er nog verbeterpunten zijn, biedt het LichtCafé een waardevolle, preventieve aanvulling op de reguliere ggz-zorg en kan het een belangrijke rol spelen in het versterken van de mentale gezondheid in Nederland.

(NED TIJDSCHR LEEFSTIJLGENEESKD 2025;3(4):175–80)

Preventie tijdens ziekenhuisopname: bewegen als vitale functie

SAMENVATTING

Bij preventie in de zorg denken we vaak aan het voorkomen van ziekte en het voorkomen van ziekenhuisopnames. Maar ook tíjdens ziekenhuisopname is preventie van belang. Patiënten tijdens ziekenhuisopname bewegen namelijk te weinig, waardoor zij onnodig conditie, spierkracht en eigen regie inleveren, en de kans op complicaties en heropnames toeneemt. Om tot een blijvende cultuurverandering te komen in ziekenhuizen, is een middel nodig dat zorgverleners ondersteunt maar hen geen extra tijd kost, die patiënten motiveert om meer te bewegen, en dat een vaste plek krijgt in de dagelijkse manier van werken en het klinisch redeneren. Het inzetten van beweegmonitoring door middel van beweegsensoren voldoet al aan deze criteria en is een wetenschappelijk onderbouwde methode om fysieke activiteit te verhogen tijdens opname. Door zelfmonitoring, het stellen van beweegdoelen en coaching door zorgverleners wordt onnodige fysieke inactiviteit voorkomen en het fysiek functioneren verbeterd. Door het objectiveren van bewegen en het monitoren over de tijd, wordt bewegen een nieuwe vaste uitkomstmaat in de zorg, net als pijn en bloeddruk. Voor implementatie en duurzame borging is een interdisciplinaire aanpak noodzakelijk: verpleegkundigen, fysiotherapeuten én artsen moeten samenwerken en de beweeguitkomsten meenemen in hun dagelijkse handelen en beslissingen.

(NED TIJDSCHR LEEFSTIJLGENEESKD 2025;3(3):118–24)

Ziekenhuispatiënt van de (nabije) toekomst

Editorial bij de bijdrage van Valkenet K, getiteld ‘Preventie tijdens ziekenhuisopname: bewegen als vitale functie’.

(NED TIJDSCHR LEEFSTIJLGENEESKD 2025;3(3):116–7)

Onderwijsprogramma welzijn en vitaliteit voor biomedische studenten

SAMENVATTING

Het onderwijsprogramma Welzijn & Vitaliteit voor biomedische studenten is ontwikkeld om studenten te ondersteunen in hun persoonlijke en academische ontwikkeling, met aandacht voor welzijn en een gezonde leefstijl. Het benadrukt het belang van welzijn voor leren, persoonlijke groei en veerkracht. Het programma integreert een longitudinale benadering in de bacheloropleidingen Geneeskunde en Biomedische Wetenschappen. Het omvat thema’s zoals studiestress, timemanagement, leefstijl, emoties, sociale druk en professionele druk. Elk semester bestaat uit e-learnings, individuele coachgesprekken en groepsbijeenkomsten, waardoor studenten kennis, inzicht en praktische handvatten krijgen. De zes centrale elementen van welzijn – positieve emoties, betrokkenheid, relaties, betekenis, prestatie en vitaliteit – vormen de basis. Studenten leren ook over de invloed van contextuele en maatschappelijke factoren, zoals sociale media en culturele opvattingen. Evaluaties wijzen op een positief effect van kleinschalig leren, wetenschappelijke verdieping en aandacht voor taalgebruik en persoonlijke factoren zoals perfectionisme. Daarnaast draagt het programma bij aan kennis over stresspreventie en de relatie tussen welzijn en chronische aandoeningen, wat studenten voorbereidt op uitdagingen in de biomedische praktijk. Met deze integratie biedt het programma waardevolle inzichten en tools die bijdragen aan het verbeteren van welzijn in zowel het persoonlijke als professionele leven.

(NED TIJDSCHR LEEFSTIJLGENEESKD 2025;3(2):89–94)