Mensen die in hun midden- of latere levensjaren stoppen met roken, vertonen een merkbaar tragere achteruitgang van het denkvermogen dan leeftijdsgenoten die blijven roken. Onderzoekers van University College London (UCL) melden dat stoppen rond het vijftigste levensjaar het tempo van geheugenverlies en verlies aan verbale vloeiendheid afremt, wat indirect kan bijdragen aan een lager risico op dementie.
Het onderzoek, onder leiding van dr. Mikaela Bloomberg van het UCL Institute of Epidemiology & Health Care (Londen, VK), werd onlangs gepubliceerd in The Lancet Healthy Longevity. De studie ondersteunt de hypothese dat de hersenen ook op middelbare leeftijd nog profiteren van rookstop, iets wat tot nu toe onvoldoende is onderzocht.
De onderzoekers analyseerden gegevens van 9.436 personen van 40 jaar en ouder (gemiddelde leeftijd 58) uit twaalf landen, verzameld in drie grote longitudinale cohortstudies: de English Longitudinal Study of Ageing (ELSA), de Survey of Health, Ageing and Retirement in Europe (SHARE) en de Health and Retirement Study (HRS). Meer dan 4 700 personen stopten tijdens de onderzoeksperiode met roken. Zij werden gematcht met blijvende rokers van vergelijkbare leeftijd, opleiding, cognitieve uitgangsscore en geboorteland.
Tot zes jaar vóór rookstop bestond geen verschil in cognitieve trend tussen beide groepen. Na rookstop vertraagde het geheugenverlies met 20 % (p < 0,05) en de afname in verbale vermogens met ongeveer 50 % (p < 0,01). In praktijk betekende dit drie tot vier maanden minder geheugenverlies en een halfjaar minder taalachteruitgang per jaar ouder worden. Deze effecten suggereren dat stoppen met roken potentieel de cognitieve veroudering — en daarmee het dementierisico — vertraagt.
De onderzoekers denken dat stoppen met roken waarschijnlijk de bloedvatfunctie herstelt en chronische ontsteking vermindert, waardoor de hersendoorbloeding verbetert. Nicotine en verbrandingsproducten veroorzaken oxidatieve stress die neuronen beschadigt; het wegvallen van deze belasting kan het cognitieve herstel ondersteunen. Volgens de onderzoekers kan dit inzicht oudere rokers extra aansporen om te stoppen. Zij ondernemen doorgaans minder stoppogingen maar lijden vaker onder de schadelijke gevolgen van roken. Het vooruitzicht op behoud van mentale scherpte kan tabaksontmoediging versterken en rechtvaardigt extra investering in rookstopprogramma’s, zowel in de eerstelijnszorg als via publieke campagnes.
Referentie
Bloomberg M, Brown J, Di Gessa G, et al. Cognitive decline before and after mid‑to‑late‑life smoking cessation: a longitudinal analysis of prospective cohort studies from 12 countries. Lancet Healthy Longev. Online first 2025 Oct 13. doi: 10.1016/S2666‑7568(25)00072‑8.
Naar boven
