Rookvrije zones ontmoeten steeds groter draagvlak maar experts willen duidelijker beleid overheid

januari 2024 Verslaving Preventie Verslavingszorg Willem van Altena

Op steeds meer plekken in Nederland mag niet gerookt worden. Rookvrije zones zijn een belangrijk onderdeel van de ‘Rookvrije Generatie’-campagne, en het draagvlak daarvoor blijkt groot te zijn. Dat bleek in mei 2023 al uit een studie door wetenschappers van Erasmus MC en de universiteit van Edinburgh, dat liet zien dat er veel begrip is voor rookverboden op plekken waar veel kinderen komen. Een nieuw onderzoek door een neonatoloog van Erasmus MC brengt nu aan het licht dat 91% van de Nederlanders een actief antirookbeleid steunt, vooral op plekken waar kinderen komen. Het onderzoek van Jasper Been en collega’s is gepubliceerd in het wetenschappelijke tijdschrift Tobacco Induced Diseases. Wat de onderzoekers betreft is de tijd rijp om het antirookbeleid aan te scherpen en van overheidswege op te leggen.

Voor het nieuwste onderzoek van Erasmus MC vulden 5582 Nederlanders een vragenlijst in. Daaruit blijkt dat er steeds meer publieke steun komt voor uitbreiding van rookvrije zones, vooral op plekken waar kinderen komen. Tussen 2018 en 2022 nam de steun het meest toe voor het rookvrij maken van treinstations (+16%), pretparken (+12%), stranden (+10%) en terrassen (+10%). In 2022 was de gemiddelde steun hoger dan 65% voor alle categorieën rookvrije plaatsen en het hoogst voor auto’s met kinderen (91%). Zelfs bij rokers is het draagvlak voor een rookverbod in auto’s met kinderen zo’n 80%.

Jasper Been: “De steun voor nieuwe rookvrije plaatsen in Nederland is hoog en neemt toe, met name voor plekken waar kinderen vaak komen. De politiek is nu aan zet om dergelijke maatregelen in Nederland in te voeren, ook in het kader van de ambitie om in 2040 een rookvrije generatie te bereiken. Dit moet hand in hand gaan met andere belangrijke stappen zoals hogere accijns en minder verkooppunten voor tabak, zoals deze week nog bepleit door een grote groep maatschappelijke organisaties.”

Bottom-up

Hoofdonderzoeker Nienke Boderie van het Erasmus MC valt bij: “Wat betreft rookvrije zones heeft het Preventieakkoord vooral ingezet op bottom-up benaderingen. Plekken mogen zelf het initiatief nemen om rookvrij te worden. Hoewel de staatssecretaris heeft aangekondigd dat rookvrije plekken voor kinderen zullen worden uitgebreid, ontbreken concrete voorstellen vooralsnog. Zelfs voor rookvrije auto’s komt voorlopig geen regelgeving, heeft hij een aantal maanden geleden laten weten, terwijl daar veel steun en bewijs van effectiviteit voor is.”

Turkije loopt voorop

Nederland loopt in Europa niet bepaald voorop als het om antirookbeleid gaat. In ten minste 18 Europese landen mag je al niet meer roken in de auto als er kinderen of zwangere vrouwen bij zijn, maar in Nederland is dat niet bij de wet geregeld. En dat terwijl een onderzoek laat zien dat 1 op de 7 kinderen wekelijks in een rokerige auto zit. Turkije loopt voorop: daar mag helemaal niet meer in auto’s gerookt worden, of er nou kinderen aanwezig zijn of niet. Buitenlandse overheden voeren steeds vaker rookvrije beleidsmaatregelen in op stranden, in parken en op speelplaatsen.

Referentie

Boderie N W, Ennissay S, IJzelenberg W, van Lenthe F J, Baars J, Been J V. Public support for smoke-free private indoor and public outdoor areas in the Netherlands: A trend analysis from 2018– 2022. Tobacco Induced Diseases. 2024;22(January):12. https://doi.org/10.18332/tid/176141