Dagelijkse blootstelling aan mengsels van voedseladditieven (E-nummers), vooral in ultrabewerkt voedsel, blijkt samen te hangen met een hoger risico op type 2 diabetes. Dat blijkt uit een grootschalige Franse cohortstudie onder leiding van dr. Mathilde Touvier, onderzoeksdirecteur bij het Institut National de la Santé et de la Recherche Médicale (Inserm), Parijs, Frankrijk. De resultaten, die onlangs zijn in PLOS Medicine, laten zien dat niet individuele additieven, maar juist bepaalde combinaties ervan het diabetesrisico significant verhogen.
Voedseladditieven zoals emulgatoren, kunstmatige zoetstoffen en kleurstoffen zijn alomtegenwoordig in ultrabewerkt voedsel. Eerdere toxicologische beoordelingen door de Europese Autoriteit voor Voedselveiligheid (EFSA) richtten zich vooral op afzonderlijke stoffen, terwijl consumenten in werkelijkheid dagelijks blootstaan aan complexe mengsels. Nieuwe epidemiologische en experimentele studies suggereren dat deze combinaties mogelijk schadelijker zijn dan de som der delen, met name voor metabole aandoeningen zoals type 2 diabetes.
De NutriNet-Santé-studie is een prospectief e-cohort waarin 108.643 Franse volwassenen tussen 2009 en 2023 werden gevolgd (gemiddelde follow-up: 7,7 jaar, SD 4,6). Deelnemers registreerden hun voedingsinname via herhaalde 24-uurs voedingsdagboeken, inclusief merknamen van industriële producten. De aanwezigheid en hoeveelheid van 269 voedseladditieven werden bepaald aan de hand van diverse voedselcompositiedatabanken en laboratoriumanalyses. Alleen additieven die door minstens 5% van de deelnemers werden geconsumeerd, werden meegenomen in de analyse. Met behulp van non-negative matrix factorization (NMF) werden vijf veelvoorkomende additievenmengsels geïdentificeerd. De incidentie van type 2 diabetes werd vastgesteld via zelfrapportage, nationale verzekeringsdata en overlijdensregisters. De associaties tussen additievenmengsels en diabetes werden geanalyseerd met multivariabele Cox-regressiemodellen, gecorrigeerd voor demografische, antropometrische, leefstijl- en voedingsfactoren.
Tijdens de follow-up werden 1.131 nieuwe gevallen van type 2 diabetes vastgesteld. Twee van de vijf geïdentificeerde additievenmengsels bleken significant geassocieerd met een verhoogde diabetesincidentie:
Geen van de andere drie mengsels vertoonde een statistisch significante relatie met diabetes (HR’s varieerden van 0,98 tot 1,02; alle p-waarden > 0,6). Uit verdere analyses bleek dat de gevonden verbanden onafhankelijk waren van de algehele voedingskwaliteit, calorie-inname, suiker, verzadigd vet en andere potentiële confounders.
| Mengsel | Bevat additieven: | Komt vaak voor in: |
| 2 | Gemodificeerd zetmeel, pectine, guargom, carrageen, polyfosfaten, kaliumsorbaat, curcumine, xanthaangom | – Bouillons – Zuiveldesserts – Vetten – Sauzen |
| 5 | Citroenzuur, natriumcitraten, fosforzuur, sulfiet-ammoniakkaramel, acesulfaam-K, aspartaam, sucralose, Arabische gom, appelzuur, carnaubawas, paprikaconcentraat, anthocyanen, guargom, pectine | – Kunstmatig gezoete frisdranken – Suikerhoudende frisdranken – Sport- en vruchtendranken |
De resultaten suggereren dat blootstelling aan specifieke combinaties van voedseladditieven, zoals die in desserts, bouillons, sauzen en met name kunstmatig gezoete dranken, een modificeerbare risicofactor vormt voor type 2 diabetes. Dit ondersteunt het bestaande volksgezondheidsadvies om de consumptie van ultrabewerkt voedsel en niet-essentiële additieven te beperken.
Belangrijke beperkingen van het onderzoek zijn het observationele karakter, waardoor geen causale conclusies kunnen worden getrokken, en mogelijke meetfouten in de registratie van voedingsinname en diabetesdiagnoses. Daarnaast is de generaliseerbaarheid beperkt door de oververtegenwoordiging van vrouwen en gezondheidsbewuste deelnemers in het cohort. Biomarkers voor additievenblootstelling ontbreken bovendien, waardoor validatie met objectieve metingen niet mogelijk was.
Naar boven
