Wetenschappers hebben vastgesteld dat mensen in Nederland, die wonen in buurten met veel ongezonde eetgelegenheden en weinig beweegmogelijkheden binnen tien jaar bijna 5% vaker hart- en vaatziekten ontwikkelen. Deze grootschalige studie uit Amsterdam en Utrecht koppelt ruim 4 miljoen woonadressen aan gezondheidsdata en benadrukt het belang van een gezonde leefomgeving voor de preventie van cardiovasculaire ziekten.
De studie werd geleid door Paul Meijer, epidemioloog aan het Universitair Medisch Centrum Utrecht in samenwerking met onderzoekers van Amsterdam UMC. De studie, gepubliceerd in The Lancet Regional Health – Europe, onderzocht over een periode van veertien jaar het effect van een obesogene woonomgeving op de incidentie van hart- en vaatziekten.
Het betrof een populatiegebaseerde cohortstudie met data van 4,4 miljoen Nederlandse volwassenen van 40 jaar en ouder zonder voorgeschiedenis van hart- en vaatziekten per 1 januari 2006. De deelnemers moesten gedurende de studieperiode van 2004 tot 2019 op hetzelfde adres wonen of tot aan overlijden.
De obesogene inrichting van de woonomgeving werd kwantitatief beoordeeld met de Nederlandse Obesogenic Built-environmental CharacterisTics (OBCT) index, een samengestelde score van 0 tot 100. Deze index meet de mate waarin de leefomgeving obesogeen is, waarbij een hogere score staat voor meer ongezonde eetgelegenheden (zoals fastfoodrestaurants) en minder mogelijkheden tot wandelen, fietsen en sporten. Ook groenvoorzieningen werden meegewogen. Cardiovasculaire uitkomsten omvatten alle vormen van hart- en vaatziekten, zoals coronaire hartziekte, beroerte en hartfalen. De hazard ratios (HR) en 95% betrouwbaarheidsintervallen (BI) werden geschat met Cox proportionele hazard modellen.
Een toename van 10 punten in de OBCT-index ging gepaard met een 1,1% hoger risico op het ontwikkelen van hart- en vaatziekten (HR 1,011; 95% BI 1,009–1,013). Personen die in de 20% meest obesogene buurten woonden hadden een 4,9% hoger risico op hart- en vaatziekten ten opzichte van mensen die in de 20% minst obesogene buurten woonden (HR 1,049; 95% BI 1,038–1,060), wat neerkomt op circa 37 extra gevallen per 10.000 personen gemeten over tien jaar.
Ook de mortaliteit door hart- en vaatziekten nam toe bij hogere OBCT-scores (HR 1,010; 95% BI 1,006–1,014). Per subcategorie van hart- en vaatziekten werden verhoogde risico’s gezien voor coronaire hartziekte (HR 1,1), beroerte (HR 0,9) en hartfalen (HR 1,2). De associaties waren sterker bij mensen uit de hoogste inkomensgroep en bij personen die daarnaast blootstonden aan hoge luchtvervuilingsniveaus.
De bevindingen bevestigen dat de fysieke leefomgeving een significante rol speelt in het ontstaan van cardiovasculaire aandoeningen via obesogene mechanismen zoals promotie van ongezonde voeding en verminderde lichamelijke activiteit. Hoewel het relatieve risico per individu klein lijkt, zijn de gevolgen op populatieniveau door de brede blootstelling benadrukkend groot. De studie onderstreept het belang van gemeentelijke en regionale beleidsinitiatieven gericht op het verminderen van obesogene omgevingsfactoren, zoals het beperken van fastfoodlocaties en het versterken van openbaar groen en sportfaciliteiten, om cardiovasculaire morbiditeit terug te dringen.
De meest obesogene woonomgevingen in Nederland bevinden zich in de Randstad, en dan met name rond de vier grote steden. Vooral gebieden met sociaaleconomische achterstand kennen vaak een hoog percentage mensen met overgewicht en obesitas, vaak boven de 60%. De meest obesogene wijken zijn vaak sociaal economisch kwetsbaar met een combinatie van hoge obesitaspercentages, weinig groen en sportfaciliteiten en een ongezond voedselaanbod.
Naar boven
