Nieuwe reden om zelfs op latere leeftijd te stoppen met roken: het vertraagt cognitief verval

november 2025 Verslaving Neurologie Chiara Uijtermerk

Stoppen met roken is goed voor hart, longen en levensverwachting, dat is al vele jaren een bewezen feit. Maar nieuw Brits onderzoek laat zien dat de voordelen verder reiken dan het lichaam alleen: ook het brein lijkt op te knappen van een leven zonder tabak. Een internationale studie van onderzoekers van University College London, gepubliceerd in The Lancet Public Health toont aan dat mensen die op middelbare of latere leeftijd stoppen met roken op de lange termijn een langzamer verloop van cognitieve achteruitgang vertonen dan degenen die blijven roken.

Voor het onderzoek maakten wetenschappers gebruik van gegevens uit drie grootschalige, nationaal representatieve cohortstudies uit twaalf landen. In totaal werden 9.436 volwassen rokers tussen de 40 en 89 jaar gevolgd over een periode van 18 jaar (2002–2020). Van hen stopte de helft tijdens de onderzoeksperiode, terwijl de andere helft bleef roken. De groepen werden aan elkaar gematcht op demografische, sociaaleconomische en cognitieve kenmerken om een betrouwbare vergelijking mogelijk te maken.

Statistisch significant effect

Uit de analyses bleek dat het geheugen en de verbale taalbeheersing, belangrijke maatstaven voor cognitieve functies, bij beide groepen in de zes jaar vóór het stoppen ongeveer even snel achteruit gingen. Maar in de zes jaar na het stoppen veranderde dat beeld. Oudere volwassenen die stopten met roken verloren hun geheugen- en taalvaardigheid beduidend langzamer dan degenen die bleven roken. Het effect was bescheiden, maar statistisch significant: de achteruitgang ging gemiddeld zo’n 0,05 standaarddeviatie langzamer per zes jaar.

Opvallend genoeg maakte het daarbij niet uit op welke leeftijd iemand stopte. Zowel mensen die rond hun veertigste als zeventigers die later in het leven de sigaret opgaven, lieten een trager verloop van leeftijdgebonden cognitief verval zien.

Nooit te laat

Volgens de onderzoekers wijzen deze bevindingen erop dat het brein, ook op latere leeftijd, nog herstelvermogen heeft na het staken van roken. Dat biedt een belangrijk perspectief voor oudere volwassenen, die vaak veronderstellen dat stoppen op hogere leeftijd weinig zin mee heeft. De auteurs menen dat de resultaten suggereren dat het stoppen met roken niet alleen fysieke gezondheidsvoordelen oplevert, maar ook kan bijdragen aan het behoud van cognitieve functies op de lange termijn. De studie onderstreept volgens hen dat het nooit te laat is om te stoppen met roken, niet alleen ten gunste van het hart en longen, maar ook van het brein.

Referentie

Bloomberg, M., Brown, J., Di Gessa, G., et al. Cognitive decline before and after mid-to-late-life smoking cessation: a longitudinal analysis of prospective cohort studies from 12 countries. The Lancet Healthy Longevity, 100753. https://doi.org/10.1016/j.lanhl.2025.100753