Zware pijnstillers zoals opioïden worden meer en meer voorgeschreven. Ruim 1 miljoen Nederlanders maken regelmatig gebruik van sterke pijnstillers, bijvoorbeeld bij kanker in de laatste fase, maar vaak ook bij ernstige rugklachten. Het is echter maar de vraag of dat echt effectief is. Onderzoek door wetenschappers aan Erasmus MC en de University of Sydney (Australië) hebben onlangs in medisch vaktijdschrift The Lancet een onderzoek naar het effect van zware pijnstillers gepubliceerd. En het blijkt dat de middelen niet of nauwelijks helpen tegen de pijn, en bovendien vaak met bijwerkingen gepaard gaan. Volgens de onderzoekers is dit het bewijs dat behandelingsrichtlijnen moeten worden aangepast om het gebruik van opioïden voor af te raden bij zware rugklachten.
De OPAL-studie rekruteerde bijna 350 deelnemers van 157 locaties voor eerstelijnsgezondheidszorg en spoedeisende hulp. Deelnemers met acute rug- of nekpijn werden willekeurig toegewezen aan een zes weken durende kuur met oxycodon, een veel voorgeschreven opioïde of een placebo. Beide groepen kregen ook standaardzorg, waaronder advies om bedrust te vermijden en actief te blijven. De deelnemers werden 52 weken gevolgd.
Na zes weken bleken de patiënten die de zware pijnstillers kregen geen betere pijnverlichting te ervaren dan degenen die een placebo kregen. De kwaliteit van leven en de pijnuitkomsten bij follow-up op lange termijn waren zelfs iets beter in de placebogroep omdat er daar geen vervelende bijwerkingen werden geregistreerd. Een zeker verslavingsgevaar bleek wel aanwezig: patiënten die opioïden kregen hadden een klein maar significant hoger risico op misbruik van opioïden 12 maanden na hun korte medicatiekuur.
Het onderzoeksteam zegt dat volgens de huidige richtlijnen voor rug- en nekpijn opioïden als laatste redmiddel worden aanbevolen als alle andere farmacologische opties hebben gefaald, maar deze studie is het bewijs dat opioïden helemaal niet zouden moeten worden aanbevolen.
“We hebben duidelijk aangetoond dat het voorschrijven van opioïden voor pijnbestrijding bij mensen met acute rug- of nekpijn geen voordelen heeft en op de lange termijn zelfs schadelijk kan zijn, zelfs bij een korte behandeling”, zegt hoofdonderzoeker professor Christine Lin van Sydney Musculoskeletal Health, een onderdeel van de universiteit van Sydney. “Opioïden zouden niet moeten worden aanbevolen voor acute rug- en nekpijn. Zelfs niet als andere medicamenteuze behandelingen niet kunnen worden voorgeschreven of niet effectief zijn voor een patiënt.”
Het terugdringen van het overmatig gebruik van opioïden is een wereldwijde gezondheidsprioriteit. Medische autoriteiten over de hele wereld hebben gewaarschuwd dat vanwege het aanzienlijke risico op schade voor individuen en de samenleving, opioïden alleen mogen worden gebruikt als er bewijs is dat de voordelen opwegen tegen de nadelen.
Co-auteur professor Chris Maher zei dat er in de afgelopen jaren een verschuiving heeft plaatsgevonden van opioïde naar niet-opioïde behandelingen voor lage rugpijn, met een focus op fysieke en psychologische therapieën en eenvoudige pijnstillers zoals ontstekingsremmende medicijnen als ibuprofen. (‘non steroid anti-inflammatory drugs’, NSAIDs). “Dit onderzoek toont opnieuw aan dat de eerstelijnsbehandeling van acute lage rugpijn en nekpijn moet berusten op geruststelling en het advies om actief te blijven, en indien nodig eenvoudige pijnstillers zoals NSAIDs.”
“De mogelijke schadelijke effecten van opioïden zijn welbekend. Ze variëren van lichte schade zoals constipatie en slaperigheid tot ernstige schade zoals afhankelijkheid, verslaving, overdosis en zelfs onbedoelde dood,” zei professor McLachlan. “De bevindingen van de OPAL studie versterken de noodzaak om het gebruik van opioïde pijnstillers opnieuw te evalueren, omdat er beperkt bewijs is voor de voordelen, en er een bekend significant risico is op schade.”
De auteurs merken enkele beperkingen van het onderzoek op, waaronder hiaten in de gegevens als gevolg van uitval van deelnemers en problemen met medicatietrouw die consistent zijn met andere onderzoeken naar geneesmiddelen tegen rugpijn. Ze suggereren dat geen van beide waarschijnlijk van invloed is geweest op de belangrijkste uitkomsten van het onderzoek.
Het onderzoek is een samenwerking tussen de University of Sydney, The George Institute for Global Health, UNSW, St Vincent’s Hospital Sydney, Sydney Local Health District en het Erasmus MC in Rotterdam.
Referenties
Naar boven
