Hoewel kanker in alle leeftijdsgroepen wordt vastgesteld is het toch primair een ziekte die met veroudering in verband staat. Dat beeld blijkt de laatste jaren echter steeds minder te kloppen: de huidige generatie –de ‘millennials’- hebben een hoger kankerrisico dan hun ouders. De incidentie van kanker bij jongvolwassenen onder de 40 jaar neemt wereldwijd al tientallen jaren gestaag toe, met een stijging van bijna 80% tussen 1990 en 2019. Deze zogeheten vroegtijdige kankers verschillen biologisch van ouderdomskanker en worden deels veroorzaakt door veranderde leefstijlfactoren zoals obesitas, alcoholgebruik en een slechte slaapkwaliteit. Dit leidt tot een unieke uitdaging voor preventie, diagnose en behandeling die om een andere aanpak vraagt in onderzoek en klinische praktijk.
Onderzoekers binnen het internationale onderzoeksprogramma POWER (Precision Oncology for the Wellness, trEatment, and Research for young adults) richten zich op mensen onder 40 jaar vanwege de stijgende incidentie van kanker in deze groep al ontbreken nog gestandaardiseerde criteria voor leeftijdsgebonden verschillen. De data is afkomstig van recente epidemiologische analyses en grootschalige meta-analyses gepubliceerd in toonaangevende oncologische tijdschriften in 2025.
De algehele toename van kankers bij jongvolwassenen onder 40 jaar verloopt niet uniform over types en sekse. Vrouwen onder 50 kampen vooral met toenames in borstkanker en schildklierkanker, die samen bijna de helft van alle gevallen uitmaken. Bij jongere mannen zien we stijgingen in colorectale kanker, nierkanker, testiskanker en leukemie. De diagnoses doen zich voor na de puberteit, maar nog voorafgaand aan de intrede van typische ouderdomsveranderingen zoals hormonale afname en immuunsysteemdaling.
Wat is de oorzaak van de snelle stijging in het aantal kankerdiagnoses onder mensen tussen de 20 en 40 jaar? De onderzoekers wijzen vooral naar verschuivingen in leefstijl gedurende de afgelopen decennia, en veel daarvan heeft te maken met een ongunstig voedingspatroon. Sinds de jaren 1980 is obesitas bij kinderen en jongeren dramatisch toegenomen, wat via insulineresistentie, chronische ontstekingen en hormonale veranderingen het risico verhoogt op colorectale, borstkanker en endometriumkanker. Alcoholgebruik, vooral binge drinking dat onder millennials vaker voorkomt dan dagelijkse consumptie, draagt ook bij door DNA-schade veroorzaakt door acetaldehyde. Verder remmen verstoorde slaap en chronische stress celherstel wat ontstekingsprocessen versterkt.
Daarnaast hebben vooral jongvolwassenen te maken met twee bedreigingen die het kankerrisico fors verhogen: PFAS en microplastics. PFAS, ook wel bekend als forever chemicals, zijn chemische stoffen die in veel consumentenproducten en de leefomgeving voorkomen en die nauwelijks afbreken. Langdurige blootstelling aan PFAS blijkt belangrijke biologische processen te verstoren, zoals het metabolisme en de schildklierhormoonfunctie, wat het risico op verschillende soorten kanker verhoogt. Onderzoek wijst uit dat PFAS zich ophopen in het bloed van jongeren en zijn zelfs in foetussen aangetroffen.
Een tweede cumulatieve bedreiging zijn de micro- en nanoplastics. Plasticdeeltjes worden afgebroken tot steeds kleinere afmetingen en dringen steeds vaker door in ons lichaam, niet alleen door wat we eten en drinken, maar ook door wat we inademen. De kleinste nanopartikels kunnen zelfs door de huid heen binnendringen. Al die plasticdeeltjes hopen zich op in het lichaam. Hoewel het onderzoek nog in een vroeg stadium is, is er bezorgdheid dat ze weefselschade kunnen veroorzaken en mogelijk bijdragen aan ontstekingsprocessen die kankerrisico’s verhogen.
De stijging van vroegtijdige kankermanifestaties vraagt om een aangepast klinisch beleid. Bevolkingsonderzoeken richten zich momenteel namelijk uitsluitend op oudere leeftijdscategorieën, en sluit jongvolwassenen uit. Meer kennis over specifieke biologische en psychosociale kenmerken kan leiden tot aangepaste diagnostische en therapeutische strategieën.
Referentie
André F, Rassy E, Achutti-Duso B, Smolenschi C, Delaloge S, Barlesi F. The rising tides of cancers among young adults. ESMO Open. 2025 Sep;10(9):105553. doi:10.1016/j.esmoop.2025.105553. Open access.
Naar boven
